Banja Luka, ili Banjaluka, je administrativni centar Republike Srpske i njen najveći grad, a drugi po veličini u Bosni i Hercegovini. Grad danas predstavlja politički, administrativni, finansijski, univerzitetski i kulturni centar na obalama reke Vrbas, a nekada je bila i industrijski centar sa razvijenom mašinskom, tekstilnom, prehrambenom, drvoprerađivačkom i elektroindustrijom.
U ovom gradu i njegovoj okolini preplitale su se različite kulture, običaji i uticaji. Sve to je ostavilo traga na arhitekturi pojedinih, ali i na velikom broju kulturno-istorijskih spomenika, svedoka različitih epoha i ljudskog stvaralaštva.
Zbog mnogobrojnih zelenih površina (parkova i aleja), Banja Luka je poznata i kao grad zelenila.
U današnjem srcu grada, na mestu gde se sada nalazi kulturno-istorijski spomenik i turistička atrakcij tvrđava Kastel, nalazilo se rimsko vojno utvrđenje Kastra.